STOUNHENDŽ

Stounhendž je građevina iz doba neolitika i bronzanog doba. Ovaj praistorijski spomenik se nalazi na Solsberijskoj niziji u jugozapadnoj Engleskoj.

Spada u megalitne spomenike jer je građen od ogromnih kamenih blokova. Nije poznato kojoj je svrsi Stounhendž služio, niti koji je bio motiv njegove izgradnje, ali većina poznavalaca smatra da je imao ulogu u paganskim ritualima tog perioda.

On nema jedinstvenu strukturu, nego seriju struktura koje su izmenjivane i ponovno građene za vreme perioda od 1,500 godina. Malo je poznato o njegovim graditeljima. U XVII veku engleski sakupljač starina Džon Obri izložio je teoriju da je druidski hram. Druga je predpostavka da su sami rimljani sagradili spomenik. Obe su predpostavke osporene u XX veku kada je dokazano da je Stounhendž sagrađen 2,000 godina pre dolaska druida i Rimljana na to područje.

Danas se smatra da su neolitski narodi britanskih ostrva započeli gradnju Stounhendža pre 5,000 godina.

Na britanskim ostrvima se nalazi više od 1000 kamenih krugova, no Stounhendž je jedinstven među njima. Mnogi smatraju da je Stounhendž sagrađen od poštovaoca Sunca. Otvor u krugu je okrenut prema izlasku sunca. U Irskoj se nalazi sličan spomenik Njugrejndž, sagrađen približno u isto vreme.

Današnji naučnici mogu samo nagađati o tome šta je Stounhendž značio njegovim graditeljima i šta ih je nagnalo da ulože toliko rada i pažnje njegovom stvaranju.

Do samog početka XX veka, većina monolita koji sačinjavaju Stounhendž nije se nalazila na svojim originalnim lokacijama. Razlog tome je povećan broj posetilaca koji su se često penjali po monolitima i na taj način ih pomicali. Provedene su tri faze konzervatorskih radova vezanih uz zaštitu Stounhendža od daljnjeg propadanja. Palo i oštećeno kamenje je vrlo uspešno i pažljivo zamenjeno i postavljeno na prvobitne pozicije.

Stounhendž je dodat u UNESKO-v popis Zaštićene baštine 1986. godine.